İsmail Şahin – Balık krizi bir sonuca bağlanmadan sona erdi. Son 5 yılın datalarını ortaya koyarak hiç kimseyi tatmin etmeyen bir pazar olduğuna dikkat çeken İSYÖN A.Ş.’nin Genel Müdürü Hamdi Arpa, “Bakanlığın devreye girerek sert tedbirler alması lazım” dedi.
Gürpınar Balık Hali’nde balıkçılar ve halciler ortasında fiyat gerginliği bir sonuca bağlanmadan sona erdi. İki gündür denize açılmayan balıkçılar Marmara’ya açılırken, halde hamsinin kasası 600 lira civarında satılmaya başlandı. Tezgahlarda ise hamsinin kilo fiyatı 70 lira oldu. Gürpınar Balık Hali’nin idaresini yapan İSYÖN A.Ş.’nin Genel Müdürü Hamdi Arpa balık krizi hakkında sayılarla açıklamalarda bulundu. Hamside son 5 yılın eylül rekoru kırıldığına işaret eden Arpa, “Hamsi rekoru kırıyoruz fakat fiyatlar çok aşağıda. Balıkçılar ile halciler ortasındaki kriz 10 gün daha devam eder” dedi. Son 5 yıldaki hale gelen hamsi ölçüsü, son 5 yılın mazot fiyatları, balığın toptan satış fiyatlarını çıkartan Arpa şunları söyledi:
‘HALDE 64 TL OLMALI’
“Gürpınar, 5 yıllık bilgilere baktığımızda, bu yılın eylül ayında birinci 20 gün 2.500 ton hamsi gelmiş. Öteki yıllarda eylül ayının tamamında hamsi ölçüsü 1.000-1.500 ton civarında kalmış. Bu hamsi Marmara’da avlanıyor. Daha Karadeniz’de hamsi avı başlamadı. Bu yüzden Karadeniz gemileri de şu anda Marmara’da avlanıyor. Haliyle tutulan balığın büyük bir kısmı İstanbul’a getiriliyor. Arz fazla olunca fiyat iniyor. Fiyat ucuz olunca gırgırcılar açısından baktığımızda masraflar kurtarmıyor. Datalara nazaran 2019 yılında hamsi halde 17 lira, 2020 yılında 23 lira, 2021 yılında 18 lira, 2022 yılında 19 lira ve bu yıl 2023’te ise ortalama 23 liraya satılmış. 2019’daki fiyata bakınca 2023 yılında hamsiyi 64 liradan satmak gerekiyor. 2019 yılında balıkçıların halde sattığı bir kilo hamsi fiyatına 2.7 litre mazot alırken şu anda 0,6 litre mazot alınabiliyor. Kimseyi tatmin etmeyen pazar yapısı var.”
‘TEKNE SAYISI AZALMALI’
Balıkçıların 2004 yılından beri ÖTV’siz mazot aldıklarına dikkat çeken Arpa, “ÖTV’siz mazot uygulaması 2004 yılında başladığında balıkçılar için büyük takviyeydi. Fakat petrole gelen artırımları ÖTV’den kesilince bir tesiri kalmadı. Geçen sene bu sayı bir iki liraya kadar düştü. Aslında seçimden sonra 6 TL’yi ekledikten sonra şu anda sanırım 7 liraya yükseldi” diye konuştu. Mazot sorunun balıkçılıkta hiçbir vakit çözülemeyeceğini, yalnızca dalı biraz rahatlatabileceğine dikkat çeken Arpa, “Taban fiyat uygulaması Türkiye’de sıkıntı zira örgütlerin bir yükü yok, kooperatifçilik anlayışı pek gelişmedi. Bakanlığın bu noktada devreye girerek sert tedbirler alması lazım, avda geçen mühletin kısaltılması lazım” dedi.
Bu yıl palamut olmayacağının da altını çizen Arpa, “Palamut 5-6 yılda bir pik yapıyor. Biz de o pik vakti çok halde avlıyoruz. Sürdürülebilir balıkçılık için daha az tekne olmalı. Yüksek yakıt maliyeti yüzünden balıkçılar isteseler de çıkamayacaklar” tabirlerini kullandı.
ÖTV’SİZ MAZOT ALIYORLAR, AMA!
Su Eserleri Kooperatifleri Merkez Birliği İdare Heyeti Lideri Ramazan Özkaya, balık gerginliğinde haklı olan tarafın balığı tutanlar olduğunu söz etti. Şu anda balığın çok değerli olmadığına dikkat çeken Özkaya, “Ama balığı tutan adamların masrafları çoğaldı. Balıkçılar davalarında haklılar. Komiteciler asla ziyan etmiyor, karlarını alıp çekiliyorlar. Yüksek fiyat olunca alıcıların gelmediklerini öne sürüyorlar. Balığın adil bir fiyatı olmalı. Fiyat istikrarı sağlanmalı. Karda kışta, yağmurda balık tutmaya çalışan balıkçı para kazanamıyor, kasayı taşıyan komiteci ve perakendeciler hiç ziyan etmeden hayatına devam ediyor. Bizim talebimiz istikrarlı bir fiyat dağılımı olması formunda. Yarın öbür gün mazota bir daha yüklü bir artırım gelirse hiç bir gemi balığa açılamaz. ÖTV’siz mazot alıyoruz lakin 32 liraya geliyor litresi. ÖTV ölçüsü 7.03 lira civarında” diye konuştu. Balıkçıların daha fazla balık tutmak için teknelerini daima büyüttüklerini ve bunun da masrafları üst çektiğini belirten Özkaya, “Bir balıkçının yanında ortalama 25-30 kişi çalışıyor hepsi bunların sigortalı aylıklı. Maliyetler yükseldi. Kesinlikle kota konulmalı. Bu işin düzelmesi için kota ve bölgesel balıkçılığa geç kalmadan geçilmeli” dedi.
BİR BALIKÇI TEKNESİNİN MALİYET HESABI
Gürpınar Balık Hali’ne balık getiren bir teknenin sahibi, hamsinin kaça satılırsa eline ne kadar pala kaldığını gösteren bir hesap pusulası gönderdi. Pusulaya nazaran hamsinin kasası 400 liradan satıldığında tekne sahibine kalan para 3.500 lira oluyor. Hamsinin kasası 600 liradan satıldığında ise tekneye kalan para 71.500 liraya çıkıyor. En büyük maliyet kalemi ise mazot. İsim vermeyen tekne sahibi, “Bu durumu anlamak ve anlatmak lazım. Düşünün kasası 300 liraya satılan balıktan ne olur” dedi.
‘MAZOT 40 LİRAYKEN HAMSİ 50 TL OLMAZ’
Perakendeciler ise balıkçılar ile halciler ortasındaki krizin çözüldüğünü söylüyor. Hamsi fiyatının 70 lira olduğunu belirten Üsküdar Kardelen Balıkçılık’tan Hızır Muratoğlu, “Şu anda çok fazla balık var, o yüzden fiyatlar makul. Yakında Karadeniz’de hamsi avı başlayacak. O vakit fiyat dağılımı daha yeterli olacak, lakin kimse daha ucuza balık yiyeceğim diye beklemesin fiyat çıkar lakin daha da düşmez. Mazotun litresi 40 lirayken kilosu 50 liraya hamsi olmaz” dedi. Balıkçı teknelerine teşvikli mazot konusunda ise Muratoğlu, “Verirseler haksızlık olur. Tarım yapan da teşvik ister” dedi.
Kadıköy’deki Özmen Balıkçılık’tan Yaşar Çay ise balığın önümüzdeki günlerde daha bollaşıp çeşitlenmesini beklediğini lisana getirdi. Balıkçı tekneleri ile hal ortasındaki krizin aşıldığını ve taban fiyat uygulamasının konuşulduğunu söz eden Çay, “Hamsi bol, palamut yok fakat havalar biraz soğuyunca çinekop, sarıkanat, lüferin de çokça tezgahlara gelmesini bekliyoruz” diye konuştu.
