Avrupa Birliği ve NATO’ya konut sahipliği yapan Belçika’nın başşehri Brüksel fecî bir terör saldırısı ile karşı karşıya kaldı. Belçika ile İsveç ortasında oynanan maçı fırsat bilip başkentte bulunan İsveç vatandaşlarını amaç alan Abdelsalem Lassoued, 12 saat boyunca terör estirdi. Okuyucularımız Salı ve Çarşamba günleri yayınlanan Milliyet gazetesinde atağın detayları hakkında geniş bilgi sahibi oldu. Tesirinin azaldığı düşünülen terör örgütü DAEŞ’in her şeye karşın bir gündemi, izole de olsa kimi imkan ve yeteneklerinin bulunduğu ortaya çıktı. Daha da vahim olan şu: Belçika kolluk kuvvetleri ve isimli makamları, 45 yaşındaki Tunus asıllı terörist hakkında çok sayıda bilgiye sahipti. Vahamete vahamet ekleyen husus ise, Belçika’nın Adalet ve Göçten Sorumlu Bakanlarının açıklamalarının tersine, Tunus devleti, ülkede cinayet kabahatinden 26 yıl mahpusa mahkum olan Lassoued’in Belçika’dan iadesini talep etmiş, lakin mevzuyu pahalandırmak üzere görevlendirilen hakim, Lassoued’in evrakını sürece almamış. Saldırganın 2012’de İsveç’te karar giymiş olmasına karşın 2019’da Belçika’ya gelerek siyasi sığınma talebinde bulunma imkanına sahip olması ise hayretlere hayret katacak düzeyde. Yetmedi, saldırganın çok keskin bir halde radikalleştiği bilgisine sahip olan Belçika istihbaratı bu bilgiyi OCAM olarak bilinen Belçika tehdit kıymetlendirme kurumu ile Ulusal Güvenlik Kurulu ile paylaşmış. Onlar da bilgileri ‘değerlendirmişler’. 2021’de Lassoued’in Belçika’yı terk etmesi gerektiği kararı mahkeme tarafından yayınlanmış, lakin sabit adresi olmadığı için kendisine bildirim edilememiş. Bunun için de hayata geçirilememiş. Halbuki hudut dışı kararı yayınlandıktan aylar sonra tekrar Belçika’da bir mülteci ofisinde bir küme insanı tehdit ettiği gerekçesiyle polise ihbar edilen Lassoued, tutuklanmadan, yalnızca tabiri alınarak hür bırakılmış.
De Standart gazetesi başta olmak üzere, Belçika’daki araştırmacı meslektaşlarımın yaptıkları fevkalade çalışma sayesinde bütün bu aksaklıklar ortaya çıktı ve Belçika Adalet Bakanı Vincent Van Quickenborne idari açıdan sorumlu olmasa bile siyaseten sorumluluğu üstlenerek istifa etti. Göç ve mültecilerden sorumlu Devlet Sekreteri Nicole de Moor görünmemeye çalışıyor lakin onun da topun ağzında olduğu düşünülüyor. Alexandre de Croo hükümeti de sallantıda. Haziran 2024’de seçime gidecek ülkede hükümetin düşmesi gerekir mi? İşgüder hükümet bu tarihe kadar ülkeyi yönetebilir mi? Ülkede ürkütücü bir yükseliş kaydeden ayrılıkçı sağ ve yabancı düşmanı partilerin ekmeğine yağ sürmüş olur mu? Bütün bu sorular yasal. Lakin öbür yandan da sorunun nereden geldiğini çok yeterli bir formda tespit etmek gerekiyor.
AB devletlerinin imkan ve yetenekleri sahiden her geçen gün çok kısıtlanıyor. O kadar ki, kamu çalışanlarının gelirleri ve sayıları, her düzeyde yetersiz. Kuzey ülkeleri bu bahiste istisna teşkil ediyor. Lakin Hollanda’dan itibaren AB’nin güney ve doğu ülkelerinde bu konu çok bariz. Orduya, kolluk ve istihbarat örgütlerine ve adalete kısıtlı kaynak harcamayı seçen hükümetler, kolaylaştırmak gerekirse, kaynaklarını, etraf, sıhhat üzere gerçek problemlere sanal tahlil üretmeye ayırmayı tercih ettiler. Bunların ortasında kent merkezlerini yalnızca yayaya açık alanlar haline getirmek, bisiklet yolları yapmak yahut ilkokul kantinlerinde yenilecek olan menünün çeşitliliğini geliştirmek yer alıyor. Halbuki 11 Eylül 2001’den bu yana NATO müttefiklerinin terör tehdidiyle karşı karşıya kaldıkları çok aşikardı. Gerçekten AB ülkelerinde yaşanan terör hareketlerinin sayısı kademeli olarak arttı. Belçika, terör örgütlerinin suistimal etmeyi sevdikleri ileri demokratik ve saydam, bölgesel kurumlara dayalı bir federal kraliyet. Bu özgürlüğünü, kamu kaynaklarını romantik harcamalara değil, kolluk kuvvetleri, istihbarat ve adalete harcaması halinde sürdürebilecek. Aksi takdirde bu hoş ülkede yaşayanların güvenliği her geçen gün daha da tehlikede olacak. Le Soir gazetesi baş müelliflerinden Béatrice Delvaux’nun Cumartesi yayınlanan yazısında hoş bir biçimde hatırlattığı üzere, Belçika topraklarında yaşayan yahut yalnızca buradan geçen bireylerin güvenliği Belçika devletine aittir.
Ortadoğu çatışması ve Overton penceresi
Yukarıdaki yazımda, hafta başında Brüksel’de yaşanan terör aksiyonunu vahim olarak niteledim. Belçika üzere uygar, sessiz sedasız, refah devletinin bulunduğu bir ülkede yaşayan bizler için bir felaket. Lakin Ortadoğu’da neredeyse vaka-i adiyeden sayılacak nitelikte. Gerçekten Hamas’ın İsrail’e gerçekleştirdiği terör saldırısının akabinde aslında birçok insanın atladığı, kulak ardı ettiği bir durumla karşı karşıyayız. Bu meşhur ‘Overton penceresi’nde yaşanan taraf değişikliği. ABD’li siyaset bilimcisi Joseph Overton tarafından geliştirilen bu kavram, bir varsayıma dayanıyor. Halkların kabullendiği siyasi telaffuz yelpazesi çok dar bir çerçevede yer buluyor. Overton bu dar çerçeveyi genişleterek, siyasa biçimini değiştirerek, süreçlerin de evrilmesiyle halkın düne kadar kabul etmediğini kabul etmesini sağlamayı hedefliyor.
İsrail ile Filistin ortasında yaşanan savaşta siyasalların telaffuzlarına bakıldığında, Overton penceresi büsbütün taraf değiştirmiş durumda. Bu dert verici nitelikte. Çünkü kısa vadede bir tahlil ümidi, şiddetin son bulma ihtimali çok düşük. Milletlerarası insani hukukun bile artık hiç işlemediği ve işletilmesi için akla hiçbir yaratıcı tahlilin gelmediği bir ortamda, kitleleri sürüklemek için Overton penceresini kimi politikler iskele alabanda, kimi politikler de sancak alabanda ediyorlar. Lakin ortada, iki ateş ortasında sıkışmış halklar bulunuyor… AB ise, hala kaale alınmak emeliyle sağa sola koşuyor fakat sonsuz sayıda toplantı iktisa ederek Overton penceresini ortalayamayacak üzere. Zira çekülün ayarı kaçtı. Çünkü İsrail Başbakanı’nın ABD Lideri Biden’ı Gazze’ye gidecek yardımın tarihi konusunda yalancı çıkartması, BM Genel Sekreterini de Refah kapısında ‘maymun etmesi’ bir yerlerde artık siyasi ayarın kaçtığının açık bir göstergesi. Buna da öteden beri ‘yeni normal’ deniliyor. Fakat yeni olağanın bu olduğunu inanmak istemiyor insan.
