Efnan Atmaca – Polisiyenin kraliçesi Agatha Christie’nin “Doğu Ekspresinde Cinayet” kitabı hiç kuşkusuz büyük ustanın en sürükleyici ve katil ile nedenlerinin en sıkıntı iddia edildiği yapıtlarından biri. Tüm polisiye örgü içinde adalet kavramı üzerine etraflıca düşünmeye davet eden bu öykü yaşadığımız topraklarda yazıldığı için başka bir kıymete sahip. Christie’nin Pera Palas’ta kaldığı devirde yazdığı kitap Tiyatro Ak’la Kara’nın bu dönem sahnelediği yeni oyunu. Direktörlüğünü Atilla Şendil ve Savaş Özdural’ın üstlendiği oyunda tiyatro sahnesine konuk olan Poirot’ya Şendil hayat veriyor. Oyunda Nazan Diper, Özdemir Çiftçioğlu, Pelin Turancı, Hakan Akın, Ozan Dağara, Oya İnci, Ebru Karanfilci, Can Esendal, Ilgın Angın, Fatih Özacun, Kerem Tataroğlu rol alıyorlar. Poirot’nun İstanbul tatilini yarıda kesip son anda binmek zorunda kaldığı Doğu Ekspresi’nin birinci mevkiinde birinci gece bir cinayet işleniyor. Tren kara saplanınca işler de sarpa sarıyor ve cinayeti çözmek tekrar Poirot’ya düşüyor. Birbirinden farklı dokuz bıçak darbesiyle öldürülmüş maktulün kimliğinin geçersiz olduğunu anlayan Poirot, birinci mevkiide seyahat eden katil şüphelisi dokuz kişiyi sorgulayıp işin aslını buluyor. Lakin asıl soru işareti cinayet çözüldükten sonra ortaya çıkıyor. Bu cinayetin altında adalet arayışı ve intikam kıssası yatıyor. Oyun; cezasını bulmayan bir cürmün, yapılan kötülüğün dalga dalga kaç kişinin hayatına mal olduğunu anlatıyor. Suça gözler kapandığında, kötülük tolere edildiğinde düzgün ve temiz insanların adalet arayışı içinde masumiyetlerini nasıl da kaybettiklerini gösteriyor. Pekala o vakit ne yapmak gerekiyor? Buna en yanlışsız yanıtı hayatı boyunca adaletin terazisini tutturmak için çabalamış Poirot veriyor. Gösteriyor ki adaletin terazisi her vakit gerçek tartmaz! O tartıda vicdan özgül tartısıyla dengeyi sağlar zira.
Ulu başkana saygıyla
Şendil yılların tecrübesiyle hem “İşte gözümde canlandırdığım Hercule Poirot” dedirtiyor hem de usta dedektifin ikilemini seyirciye incelikle geçiriyor, sorgulamaya ortak ediyor. “Doğu Ekspresinde Cinayet”in en güçlü istikameti oyuncuları elbette. Ustalıklarıyla seyirciyi daha birinci andan oyunun içine alan isimler tiyatronun ‘klasik tadının’ hiç eskimeyeceğini de ispatlıyorlar. Nazan Diper anlık geçişleriyle hayran bırakırken kimse Oya İnci’den daha âlâ bir Rus prensesi canlandıramazdı. İki perdelik uzun bir oyun olmasına rağmen bir an tansiyon inmiyor ve dekor değişimleri biraz vakit alsa dahi seyircinin dikkatinin dağılmasına müsaade verilmiyor. Dekora başka bir parantez açmak gerekiyor. Sahneye yerleştirilen, kâh kompartman kâh yemek vagonu olan tren daha birinci dakikadan romanın ve o yılların atmosferini yansıtıp büyülü bir dünya kuruyor. Bu dekorda Serkan Kavurt’un imzası olduğunu belirteyim. Şendil ile Özdural oyunun sahnelenmesinde teknolojiyle başvurup bugünün ruhunu da yakalıyorlar. Kurdukları kocaman perdeyle ki biraz fazla kocaman olduğunu ve bu nedenle imajların dağıldığını belirtmeliyim, hem trenin seyahatini gösteriyorlar hem de perde ardında yaşananları. Agatha Christie’nin Pera Palas günlerine de değinen direktörler oyunun en başında Cumhuriyet’in 100. yılına selam durmayı ihmal etmiyorlar. Ulu başkanımızın Pera Palas’taki odasının kapısını aralayıp onun İngiliz general Harrington’a işgal altındaki İstanbul’dan gideceklerini söylediği anıyı da hatırlatıyorlar.
